Bijdrage van fractievoorzitter Marcel Visser tijdens het richtinggevend debat over de Mid Term Review (MTR) op 16 september 2020

Vandaag kijken we bij de MTR naar een aantal financiële voorstellen, terwijl we ook zouden moeten kijken hoe het College er halverwege de periode voor staat. Het zou niet alleen voor de raad maar ook voor het college een moment van reflectie moeten zijn. Zeker in deze moeilijke financiële periode geeft dit het college de ruimte om te kijken naar de effectiviteit van haar beleid.

Als we kijken naar de voortgang van het collegeprogramma is het College in haar MTR brief van 10 maart zelf heel duidelijk: Gebleken is dat het leggen van een direct verband tussen de gemeentelijke inzet (het Collegeprogramma) en behaalde resultaten in de samenleving lastig is. Veelal zijn externe factoren, zoals de conjunctuur, (mede)bepalend voor ontwikkelingen.

We weten dus nog steeds niet, op basis van feiten, hoe effectief of hoe doelmatig een beleidsvoornemen was. Het college lijkt haar eigen succes vooral te beoordelen op basis van  de hoeveelheid geld dat ergens aan wordt uitgegeven.

Naar het nu.

Wie een blik werpt in de stad en dorpskernen ziet de leegstand ontstaan. De eerste horecazaken en winkels hebben hun deuren als gesloten. 13 horeca ondernemers hebben ondertussen hun zaak te koop of te huur gezet. De Rabobank voorspelt voor onze regio een economische krimp van 5%. Dit is helaas de realiteit en ik vraag me dan ook af of we het ergste al hebben gehad.

Het is wel goed om te horen dat ondernemers het gevoel hebben dat de gemeente probeert in aanvulling op de landelijk steunpakketten zoveel mogelijk de bedrijven door deze moeilijke periode heen te helpen.

We zien ook grote onzekerheid in de samenleving als het gaat om onze gezondheid en de beschikbaarheid van zorg. Wij zijn als VVD dan ook verbaast dat dit gehele domein in de MTR buiten beschouwing is gelaten.

Als ik verder naar deze MTR brief kijk heb ik het gevoel dat het College tussen hoop en vrees aan de roulette tafel staat. Zonder echt goed na te denken en keuzes te maken besluit zij om haar hele vermogen op Rood in te zetten. Rien ne va plus, en mocht het verkeerd uitpakken, dan zien we dat later wel weer. We begrijpen ook best dat je wilt blijven investeren in stad, dorpen en samenleving, maar dat vergt keuzes. Helaas kiest het college voor het laaghangend fruit. Plundert als Alibaba de AR, deelt onderling cadeautjes uit en legt de rekening – we noemen het lastenverzwaring –  neer bij de inwoners van de gemeente Leeuwarden en haar bezoekers.

Gelukkig heeft het College wel een noodscenario geformuleerd. Een wethouder minder is dan de eerst optie. Ik ben benieuw wie dat gaat worden.

Bij de behandeling van de jaarstukken heb ik het College uitgedaagd om een totale integrale afweging te maken binnen de beperkte financiële ruimte. Met niet alleen maar oog voor geld maar juist ook voor de kwaliteit en effectiviteit. Meer geld uitgeven is niet altijd de oplossing. Dit college zou ten aanzien van haar incidentele dekkingen nu eens structurele keuze moeten maken.

Het was voor het College het moment om kritisch te kijken naar haar totale begroting om de maximale ruimte te creëren, om zo ook nog wat geld voor de toekomst over te laten. Een uitgelezen kans om aan de hand van zero based begroten, te kijken naar het bezuinigingspotentieel van 90 miljoen euro dat in februari aan de Raad werd geschetst. En, door Corona had het College ook nog eens 6 maanden extra de tijd om hier mee aan de slag te gaan.

Het was de bedoeling, maar het lijkt er toch weer niet van gekomen. Daarmee laat het college een kans liggen om juist niet de bezuinigingen als uitgangspunt te nemen, maar de keuzes boven op het minimum niveau centraal te stellen. Het zorgt ook nog eens dat de onderbouwing van beleid in de begroting beter wordt (het realiteitsgehalte) en de sturingsmogelijkheden voor de Raad worden vergroot.

Kort samengevat, het geld raakt op, het college is voor de periode klaar, past nog even op de winkel en het nieuwe College mag de echte keuzes gaan maken. Wie dan leeft, wie dan zorgt!

Het mag duidelijk zijn dat het MTR voorstel van het College in deze vorm niet op de steun van de VVD kan rekenen.

Geen lastenverzwaring

Het College verhoogt de leges, de hondenbelasting (met 7,5%) , toeristenbelasting en kosten voor grafrechten.  Een structurele lastenverzwaring voor onze inwoners, ondernemers en gasten van meer dan 850.000 euro.

Niet kritisch kijken, maar kiezen voor de gemakkelijke weg. De hondenbezitters en toeristen moeten een financieel probleem oplossen dat wat de VVD betreft de gemeente zelf zou moeten oplossen. Doelbelasting dient een doel, en dat is niet het wensenlijstje van het College.

Als VVD zien we grote onzekerheden op het sociaal domein. We zijn al voor de Coronacrisis gewaarschuwd over het niet halen van de taakstelling op de WMO. Als VVD begrijpen wij niet dat er geen reservering plaats vindt om de eventuele tekorten die op de WMO komen op te kunnen vangen. En ja de stelpost Jeugd van 2,7 miljoen euro. Ik zou heel kritisch zijn maar het College lijkt gered door dat het kabinet die 300 miljoen euro incidenteel beschikbaar stelt voor 2022.

Als VVD achten we het verstandig om een structurele stelpost Coronacrisis op te nemen in de begroting van 1 miljoen euro. Het College geeft aan dat deze ook aangewend kan worden voor eventuele incidentele tegenvallers. Graag wel de toezegging van de wethouder, dat hij eerst wel naar de raad komt met voorstel wat hij voornemens is incidenteel te dekken uit deze stelpost. Het zal ons toch niet overkomen dat dit miljoen wordt ingezet voor de tekorten op de WMO die al voor Corona zijn ontstaan.

Het cadeautje, de Jeugdondersteuners

Het College is voornemens ten behoeven van de Jeugdondersteuners in 2022 incidenteel 200.000 euro uit te trekken. Wat de VVD betreft is deze uitzetting te voorbarig. De raad heeft de tussentijdse evaluatie nog niet eens behandeld. Een citaat uit de evaluatie:

De periode waarin de jeugdondersteuners werkzaam zijn is te kort om te kunnen concluderen of met deze nieuwe werkwijze minder dure en/of zware zorg wordt voorkomen.

En daarnaast: Op termijn dient zich dit financieel te vertalen in een beperking van de stijging van de zorgkosten. M.a.w. deze jeugdondersteuners moeten zichzelf terugverdienen en niet ook weer een extra kostenpost worden. Deze incidentele 200.000 ziet de VVD liever besteed aan Het Antilianenbeleid.

Cultuur

Behoud van wat we hebben, en zorgen dat de basis op orde is, dat is voor de VVD de primaire keuze voor Cultuur. En die is al moeilijk genoeg. In de MTR zijn een aantal zaken hieruit financieel vertaalt, maar het lukt het college niet alle zaken van de basis op orde structureel te financieren. Op basis van onduidelijke en vage argumenten worden verschillen gemaakt in incidentele en structurele oplossingen. We beseffen dat bij de keuze voor ambitieniveau B ook Neushoorn hoort. Maar, wat de VVD betreft is de structurele financiering voor Neushoorn echter een brug te ver zeker zolang de bevindingen uit het KplusV rapport niet nader zijn uitgewerkt. En de VVD vindt dat dbied en We the North niet incidenteel maar structureel gefinancierd moeten worden. De VVD komt dan ook met de motie heroverweging structurele en incidentele gelden cultuur.

Op het gebied van cultuur is er wel een mooie meevaller; er komt nog 2 miljoen extra voor cultuur voor o.a. Fryslan, Hoe gaat het college ervoor zorgen dat zoveel mogelijk geld naar Leeuwarden komt?

Samenvattend is onze boodschap voor de begroting 2021:  geen lastenverzwaringen, maar durf keuzes te maken: De basis op orde zowel in omgeving, samenleving en cultuur en geen onnodige cadeautjes.